Α’ ΚΥΚΛΟΣ

• Εισαγωγή – αναφορά στη γεωπολιτική κατάσταση στα τέλη του 1915.

• Σύντομη αναφορά στις επιχειρήσεις Δαρδανελλίων και Καλλίπολης και την εμπλοκή αεροπορικών δυνάμεων. Ιανουάριος 1916 – Λήμνος: Δημιουργία βάσης αερόπλοιου (προστατεύοντας τις θαλάσσιες οδούς – μέρος Α’).

• Ιανουάριος 1916 – Προώθηση γερμανικών αεροπορικών δυνάμεων στη βουλγαροκρατούμενη Ξάνθη. Δημιουργία αεροδρομίου Ξάνθης και βάσης υδροπλάνων Ζέρεβιτς (Πόρτο Λάγος). Η συμμαχική κυριαρχία στο ΒΑ Αιγαίο σε κίνδυνο.

• Φεβρουάριος 1916 – Δημιουργία αγγλικής βάσης υδροπλάνων στο Σταυρό Θεσσαλονίκης. Υποδοχή από τον τοπικό πληθυσμό. Αναγνωρίσεις – χαρτογραφήσεις ανατολικής Μακεδονίας από τους δύο αντιπάλους.

• Μάιος 1916 – Δημιουργία αεροδρομίου στη Θάσο. Η εμπλοκή ξένων πρακτόρων και του τοπικού πληθυσμού. Οι πρώτες επιχειρήσεις (πυρπόληση σοδειάς, βομβαρδισμός στρατιωτικών στόχων και πόλεων, οι πρώτες αερομαχίες) – Προσωπογραφίες Ανθυποπλοιάρχων (Ι) Dunning και Kinkead.

• Η Λήμνος κέντρο αεροπορικής υποστήριξης. Τεχνική Βάση (Ρωμανό – Κουκονήσι).

• Διαβίωση στην ελληνική ύπαιθρο. Ελονοσία – ο πραγματικός εχθρός.

• Σύγχρονη ελληνική τραγωδία – η ανεμπόδιστη προέλαση του βουλγαρικού στρατού στα εδάφη της ανατολικής Μακεδονίας (αιχμαλωσία Δ Σ.Σ.) – πολιτικές συνέπειες – επιπτώσεις στον αεροπορικό πόλεμο.

• Σεπτέμβριος 1916 – Αεροδρόμιο Σταυρού Θεσσαλονίκης (δημιουργία). Διεύθυνση πυρών ναυτικού πυροβολικού στο νοτιότερο Στρυμόνα (βουλγαρικές οχυρωμένες θέσεις).

• Οκτώβριος 1916 – Ένα αεροπορικό κατόρθωμα: η είσοδος της Ρουμανίας στον πόλεμο και η ενίσχυσή της με απευθείας πτήσεις από τη Λήμνο • Φθινόπωρο/ Χειμώνας 1916. Στοχεύοντας το σιδηροδρομικό δίκτυο και τις μεταφορές στην ανατολική Μακεδονία. Οι επιτυχίες των αεροπόρων της Θάσου.

• Οκτώβριος 1916 – Αεροδρόμιο Δράμας (δημιουργία). Παροχή υποστήριξης στα μαχόμενα βουλγαρικά στρατεύματα. Προσωπογραφία: Υπολοχαγός (Ι) Rudolf von Eschwege: ο απόλυτος άσος του μακεδονικού μετώπου.

• Η προσχώρηση των ελλήνων αεροπόρων του Ναυτικού Αεροπορικού Σώματος στο κίνημα Εθνικής Αμύνης – Προσωπογραφίες (Μωραϊτίνης, Χαλκιάς, Κωνσταντίνου, Παναγιώτου, Αργυρόπουλος, Ψύχας, Μελετόπουλος).

• Λήμνος – Κέντρο Αεροπορικής Εκπαίδευσης (Χορταρόλιμνη) • Θάσος – Ζέρεβιτς – Δράμα. Αεροπορικές επιχειρήσεις ελλήνων και ξένων αεροπόρων με ιδιαίτερη αναφορά στα κατορθώματα των Ελλήνων (βομβαρδισμοί αντίπαλων αεροδρομίων) – Προσωπογραφίες ξένων αεροπόρων (Fowler, Starbuck, Aird, Peberdy, κλπ). Σχέσεις με τον τοπικό πληθυσμό.

• Ένα Zeppelin πάνω από τη Λήμνο.

• Η πρόοδος στη σχεδίαση κι εκτέλεση συνδυασμένων επιχειρήσεων (COMAO) – Ο βομβαρδισμός του λιμανιού της Καβάλας.

• Ανθυποπλοίαρχος (Ι) Δημήτριος Αργυρόπουλος: ο πρώτος νεκρός.

• Η (θρυλική) ελληνική Μοίρα Ζ (ίδρυση). Η εκπαίδευση νέων Ελλήνων αεροπόρων.

• Ιούλιος 1917 – Στρατηγικός βομβαρδισμός Κωνσταντινούπολης με ορμητήριο τη Λήμνο και η ελληνική εμπλοκή – Απώλεια Χαλκιά και Λάζαρη. Παρασημοφόρηση Ελλήνων αεροπόρων.

• Αύγουστος 1917 – Ο σφοδρός βομβαρδισμός του αεροδρομίου της Θάσου από τους γερμανούς αεροπόρους της Δράμας και του Ζέρεβιτς. Υποπλοίαρχος (Ι) Αριστείδης Μωραϊτίνης – ο Έλληνας Αρχηγός.

• Σεπτέμβριος/ Οκτώβριος 1917 – Με ορμητήριο τη Λήμνο – Προσωπογραφία των Υποπλοιάρχων (Ι) John Alcock και Thomas Mellings. Ο Alcock αιχμάλωτος. Αποστολή: «Σκοτώστε τον Κάιζερ».

• Φθινόπωρο/ Χειμώνας 1917 – Ενίσχυση της ελληνικής Μοίρας Ζ. Ένα τραγικό ατύχημα στη Θάσο.

• 23 Νοεμβρίου 1917 – Ο θάνατος του άσου Eschwege.

• Ιανουάριος 1918 – Με ορμητήριο τη Λήμνο (και την Ίμβρο) Η μεγαλύτερη από αέρος επιχείρηση βύθισης πολεμικών σκαφών του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου – Ένα ακόμη κατόρθωμα του Μωραϊτίνη – Ο θάνατος του Ανθυποπλοιάρχου (Ι) Σπυρίδωνα Χάμπα.

• Προστατεύοντας τις θαλάσσιες οδούς – μέρος Β’. Η βάση υδροπλάνων στα Λύχνα της Λήμνου. Οι ζώνες του Αιγαίου και οι ανθυποβρυχιακές περιπολίες από Λύχνα, Σταυρό και Θάσο.

• 1η Απριλίου 1918 – Δημιουργία RAF – οι επιπτώσεις στο Αιγαίο.

• Ενίσχυση αντίπαλων αεροδρομίων Δράμας και Σταυρού. Κορύφωση της αντιπαράθεσης πάνω από το Στρυμόνα.

• Προς την ανακωχή – θρίαμβος των συμμαχικών όπλων. Τελική ανάπτυξη των αεροπορικών δυνάμεων. Η ιστορική πτήση Ελλήνων και Άγγλων αεροπόρων από τη Λήμνο στην Κωνσταντινούπολη Επίλογος.

• Ο απρόσμενος θάνατος του Μωραϊτίνη – θρήνος στο πανελλήνιο.

B’ ΚΥΚΛΟΣ

Τις παραμονές του Μεγάλου Πολέμου οι ευρωπαϊκοί στρατοί προχώρησαν στην έγκαιρη κινητοποίηση των δυνάμεών τους και εκδήλωσαν ταχύτατα ισχυρές επιθετικές ενέργειες έναντι των αντιπάλων.  Έτσι, από τις πρώτες μάχες του 1914 κλήθηκε το καινοφανές αεροπορικό όπλο να αποκαταστήσει τη χαμένη ευελιξία επί εδάφους, επεκτείνοντας τη διεξαγωγή του πολέμου στην τρίτη διάσταση.

Δομή επεισοδίου:

  • Δαρδανέλλια – το δευτερεύον μέτωπο και η ελληνική εμπλοκή
  • Η βασική δυσκολία της επιχείρησης – HMS Ark Royal: ένα παράξενο πλοίο στα νερά του Αιγαίου – Υδροπλάνα: τακτική αναγνώριση των φρουρίων – οι πρώτες ανταλλαγές πυρών – Τεχνικές αδυναμίες υδροπλάνων: αιτία της αποτυχίας της εκστρατείας;  
  • Η έλευση των αεροπλάνων – Οι «Πειρατές του Eastchurch» από το Δυτικό Μέτωπο στο Αιγαίο – Eastchurch: οι πρωτοπόροι! 
  • Τένεδος και Ίμβρος: οι πρώτες αεροπορικές βάσεις – Η Γαλλική συνδρομή (MF98T)
  • Απόβαση στην Καλλίπολη με εμπλοκή των αεροπορικών δυνάμεων
  • Πλοία αεροστάτων: HMS Manica, HMS Hector, HMS Canning
  • Ανθυποβρυχιακός πόλεμος: ένα αερόπλοιο στην Ίμβρο

Δαρδανέλλια, Φεβρουάριος 1915. Ένα νέο μέτωπο στρατιωτικής αντιπαράθεσης για τους δύο αντίπαλους συνασπισμούς ανοίγει στο Αιγαίο. Ο αγγλογαλλικός στόλος στοχεύει τα καλά προστατευμένα τουρκικά φρούρια με σκοπό το διάπλου των Στενών και την εξουδετέρωση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, που έχει ήδη συνταχθεί στο πλευρό των Κεντρικών Αυτοκρατοριών. Τα πλοία βρίσκονται σε μειονεκτική θέση έναντι των καλά κρυμμένων και οχυρωμένων πυροβόλων ξηράς. Τη λύση στο πρόβλημα καλείται να δώσει το καινοφανές όπλο της αεροπορίας!

Δομή επεισοδίου:

  • Ενίσχυση αεροπορικών δυνάμεων στο Αιγαίο. HMS Ben-my-Chree: ένα ακόμη μεταφορικό υδροπλάνων στις θάλασσές μας – Οι πρώτες από αέρος επιτυχημένες τορπιλικές επιθέσεις 
  • Ενίσχυση αεροπορικών δυνάμεων: η 2η Πτέρυγα της Βασιλικής Ναυτικής Αεροπορικής Υπηρεσίας στην Ίμβρο – Ποικιλία αεροσκαφών, ποικιλία ρόλων – Παράτολμα σχέδια: υδροπλάνα και υποβρύχια στο Βόσπορο και τη θάλασσα του Μαρμαρά 
  • Η είσοδος της Βουλγαρίας στον πόλεμο – Μετατόπιση επιχειρήσεων προς δυσμάς – Αεροπορικές επιχειρήσεις στα όρια της ακτίνας δράσης των αεροσκαφών – Ο ισχυρός ναυτικός βομβαρδισμός της Αλεξανδρούπολης με τη βοήθεια της αεροπορίας
  • Η πρώτη από αέρος επιχείρηση διάσωσης στις Φέρες του Έβρου
  • Πλωτάρχης Charles Rumney Samson: Πρωτοπόρος – Παράτολμος Αεροπόρος – Ηγέτης  

Καλλίπολη, Φθινόπωρο 1915. Ο πόλεμος χαρακωμάτων καλά κρατεί. Οι Οθωμανικές δυνάμεις ανασυντάσσονται κι ενισχύονται. Άγγλοι και Γάλλοι αεροπόροι υπερβάλοντας εαυτούς προσπαθούν να ανατρέψουν τη στασιμότητα στο πεδίο της μάχης. Μάταιο… Την ίδια στιγμή η είσοδος της Βουλγαρίας στον Πόλεμο στο πλευρό των Κεντρικών Αυτοκρατοριών δυσχεραίνει ακόμη περισσότερο την κατάσταση. Νέα Μέτωπα ανοίγουν και το αεροπορικό όπλο, φίλων και εχθρών, καλείται να προσφέρει και εκεί την υποστήριξή του στις επιχειρήσεις. Σημαντικό ρόλο παίζει η Θεσσαλονίκη.

Δομή επεισοδίου:

  • Καλλίπολη: Ολοταχώς προς την εκκένωση
  • Οκτώβριος 1915: οι σύμμαχοι της Αντάντ αποβιβάζονται στη Θεσσαλονίκη – Ο «Μεγάλος Όρχος Αεροπορίας» (Grand Parc d’Aviation) στην Καλαμαριά: υποστηρίζοντας τις αεροπορικές επιχειρήσεις
  • Σερβικό Μέτωπο: αγώνας χωρίς ελπίδα – η υποχώρηση και περιχαράκωση γύρω από τη Θεσσαλονίκη – Δημιουργία νέων αεροδρομίων  
  • Αποτυχία της εκστρατείας στην Καλλίπολη – Υποστηρίζοντας από αέρος την εκκένωση της χερσονήσου – Εναέρια αντιπαράθεση: η απειλή των καταδιωκτικών μονοπλάνων Fokker της γερμανοτουρκικής αεροπορίας – Απώλειες: Ανθυποπλοίαρχος (Ι) Francis Donald Bremner, ένας Άγγλος «ιπτάμενος μαθηματικός»  
  • Θεσσαλονίκη: Οι πρώτες αποστολές και αψιμαχίες με τον εχθρό
  • Στη Μυτιλήνη – Επιχειρήσεις της Γαλλικής Μοίρας MF98T στον Κόλπο της Σμύρνης – Επέκταση των αεροπορικών επιχειρήσεων στο κεντρικό Αιγαίο 

Θεσσαλονίκη, Δεκέμβριος 1915. Με το Σερβικό Μέτωπο να έχει καταρρεύσει, πλήθος στρατιωτικών μονάδων της Αντάντ οχυρώνονται περιμετρικά της κοσμοπολίτικης μεγαλούπολης. Μεταξύ των συμμαχικών δυνάμεων είναι και εννιά Γαλλικές Μοίρες των Αεροπορικών Δυνάμεων Ανατολής. Εγκαθίστανται σε πεδία προσγείωσης, συνήθως παλιά τσιφλίκια, γύρω από τη Θεσσαλονίκη. Σέδες, Σταυρούπολη (Λεμπέτ), Αγχίαλος (Σαμλί), Γέφυρα (Τόψιν). Οι συνθήκες διαβίωσης είναι δύσκολες – μοναδική στιγμή ξεγνοιασιάς η έξοδος στην πόλη της Θεσσαλονίκης. Ένα τεράστιος χώρος μπροστά από τη βίλα Αλλατίνι στις ανατολικές παρυφές της πόλης, μετατρέπεται στη σημαντικότερη βάση υποστήριξης των Γαλλικών Μοιρών. 

Δομή επεισοδίου:

  • Διάταξη των εχθρικών αεροπορικών δυνάμεων και η απειλή για τη Θεσσαλονίκη – οι πρώτοι βομβαρδισμοί, τα πρώτα θύματα – η στάση του ελληνικού τύπου
  • Οι πρώτες Γαλλικές Μοίρες διώξεως στο Σέδες και Τόψιν (Γέφυρα) – Δίκτυο Επίγειων Παρατηρητών  
  • Στόχος: Θεσσαλονίκη – Ένα Zeppelin πάνω από την πόλη – Στρατηγικός βομβαρδισμός – Τα θύματα και οι προσπάθειες αναχαίτισης του εισβολέα – Οι πρώτες καταρρίψεις Γερμανικών αεροσκαφών από τους Γάλλους διώκτες και ο πόλεμος της προπαγάνδας – Λάφυρα πολέμου στο Λευκό Πύργο
  • Οι Γαλλικές Αεροπορικές Δυνάμεις Ανατολής περνούν στην αντεπίθεση – 27  Μαρτίου 1916: Επιχείρηση “Bombenfilm auf Saloniki” από τη Γερμανική αεροπορία – 5 Μαΐου 1916: Η κατάρριψη του Zeppelin 
  • Στόχος: Κωνσταντινούπολη – Παράτολμη αεροπορική επιδρομή ψυχολογικού πολέμου και βομβαρδισμού στην πρωτεύουσα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας

Ο Α Παγκόσμιος Πόλεμος εξελίσσετε σε σφαγή. Από το Μέτωπο της Μακεδονίας φαίνεται ότι θα σπάσουν οι γραμμές του  εχθρού. Το όπλο της αεροπορίας παίζει σημαντικό ρόλο στην εξασφάλιση απρόσκοπτης ροής εφοδίων και τον έλεγχο τον θαλασσίων οδών σε Αιγαίο και Ιόνιο. Νέες βάσεις  υδροπλάνων ιδρύονται σε Κέρκυρα, Κεφαλονιά, Σούδα, Μήλο, Σκύρο και Σύρο. 

Δομή επεισοδίου:

  • Μέτωπο Μακεδονίας: Η (ανα)γέννηση της Σερβικής αεροπορίας – Μάιος 1915: μια μυστική αποστολή ενίσχυσης των Σερβικών αεροπορικών δυνάμεων μέσω της Θεσσαλονίκης – Η εκπαίδευση των Σέρβων αεροπόρων
  • Το αγγλικό Βασιλικό Ιπτάμενο Σώμα στη Θεσσαλονίκη, τη Δοϊράνη και το Στρυμόνα
  • Εξασφαλίζοντας την απρόσκοπτη ροή εφοδίων και τον έλεγχο των θαλασσίων οδών σε Αιγαίο και Ιόνιο – Κασσάνδρα Χαλκιδικής: Ελέγχοντας από αέρος τις θαλάσσιες οδούς προς και από τη Θεσσαλονίκη – Οι βάσεις υδροπλάνων σε Κέρκυρα,  Κεφαλονιά, Σούδα, Μήλο, Σκύρο, Σύρο 
  • Νέα αεροδρόμια στους νομούς Κιλκίς, Πέλλας και Φλώρινας – Οι πρώτες Γαλλοσερβικές επιτυχίες – Το Μοναστήρι σε συμμαχικά χέρια – Αναδιάταξη αεροπορικών δυνάμεων
  • Στόχος: Σόφια – Γαλλικές επιδρομές στη βουλγαρική πρωτεύουσα – Προσπάθειες αναχαίτισης από τη βουλγαρική αεροπορία – Η Γερμανική Μοίρα διώξεως Jasta 25
  • Καστελόριζο: Η πρώτη και μοναδική απώλεια πλοίου μεταφορικού αεροπορικών μέσων στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο
  • Η έλευση της μονάδας στρατηγικού βομβαρδισμού Kampfgeschwader I στο Ούντοβο των Σκοπίων – Έναρξη επιχειρήσεων και στρατηγικών πληγμάτων από τη Γερμανική μονάδα – Πρωτοπόρες προσπάθειες αναχαίτισης από τις αγγλικές αεροπορικές δυνάμεις
  • Η έξοδος της Ελλάδας στον πόλεμο και η προσπάθεια οργάνωσης της στρατιωτικής αεροπορίας από τους Γάλλους – Ο Ανθυπίλαρχος (Ι) Αλέξανδρος Ζάννας – Ίδρυση και λειτουργία των Ελληνογαλλικών Μοιρών – Σέδες: Κέντρο Αεροπορικής Εκπαίδευσης
  • Οι Γάλλοι διώκτες της 531 Ελληνογαλλικής Μοίρας και η εναέρια αντιπαράθεση με τους Γερμανούς διώκτες της Jasta 25 – Προσωπογραφίες των Dieudonne Costes και Gerhard Fieseler  
  • Υποστηρίζοντας τη Μάχη της Δοϊράνης – Καταδιώκοντας τον υποχωρούντα Βουλγαρικό Στρατό